De term “hormonale balans” klinkt als een mooi sprookje wanneer je menstruatie elke maand gepaard gaat met allerlei klachten. Na je zwangerschap(pen) kan je onaangenaam verrast worden door je veranderde cyclus. Omdat je opeens last kunt krijgen van zware bloedingen, pijn en krampen, onregelmatige cycli, maar ook allerlei ongemakken, voordat je ongesteld wordt. Je hormonen in balans krijgen, maakt dan zoveel uit voor je algehele welzijn.

Je hormonen uit balans

Deze klachten zijn allemaal tekenen dat je hormonen uit balans zijn. Niet gek, want deze communicatie stoffen moeten nadat je kleintje(s) zijn geboren, herstellen van de zwangerschap en bevalling die zij hebben gecreëerd. Je gaat van een grote hormoonsoep met je baby in je buik naar de grootste en snelste hormonale daling die je ooit mee zult maken eenmaal bevallen. Daarna zorgen de vele prikkels, constante zorgen, spanning en slaaptekort ervoor dat je herstel niet persé soepel en vlot verloopt. Intussen blijven je hormonen uit balans, omdat je belangrijkste hormonale systeem, je stress, overuren draait.

The postpartum hormone drop is considered the single largest sudden hormone change in the shortest amount of time for any human being, at any point of their life cycle.

Aviva Romm, MD

De voordelen van je hormonen in balans krijgen

Je hormonen bepalen zoveel, je denken, je emoties, je gedrag en je fysieke welzijn. Vandaar dat je hormonale klachten je het gevoel kunnen geven een speelbal te zijn van je lijf en hoofd. In tegenstelling tot wanneer je hormonen in balans zijn en je lekker in je vel zit. Niet alleen op de korte termijn pluk je daar de vruchten van, maar een gezonde cyclus leidt ook tot een gezondere (peri)menopauze, lager risico op baarmoederhals- en borstkanker, botontkalking en ook hart- en vaatziekten.

Waar begin je?

Hoewel de meeste adviezen de focus leggen op je menstruatie om je hormonen in balans te krijgen, mis je daarmee de essentie. Want je legt dan de nadruk op het gevolg en niet de oorzaak. Je cyclus draait namelijk om je ovulatie oftewel je eisprong. Als je actief zwanger probeerde te raken dan heb je misschien je ovulatie gemeten via strips of bijvoorbeeld door te temperaturen. Maar waarom zou je überhaupt willen weten of én wanneer je ovuleert om je hormonen in balans te krijgen?

Het belang van je ovulatie

De meeste hormonale problemen beginnen met problemen rond de ovulatie. Elke maand maakt je lichaam een klier, je gele lichaam. Dit kliertje is verantwoordelijk voor de productie van je andere vrouwelijk geslachtshormoon, progesteron. Je kunt je voorstellen dat het maken van een klier onder andere veel voedingsstoffen, maar ook ontspanning van je vraagt. Helaas hebben veel vrouwen het probleem dat ze te weinig progesteron aanmaken vanwege:

√ teveel stress
√ anticonceptie die hormonen bevatten
√ perimenopauze (hoort bij het ouder worden)
√ hormonale aandoeningen zoals PCOS (polycysteuze eierstokken)

Je vrouwelijke hormonen in balans krijgen

Als je geen eisprong – ongeveer 14 dagen na je eerste menstruatie dag – hebt of de aanmaak van je progesteron is onvoldoende dan raak je in de problemen. Je hebt voldoende progesteron nodig om de effecten van oestrogeen te reguleren. Als gevolg van voldoende progesteron ben je namelijk kalmer, slaap je beter en kun je goed ontspannen in de tweede helft van je cyclus (je luteale fase). Daarbij merk je dat je voldoende progesteron hebt aan:

– een regelmatige cyclus
– minder pijn voor en tijdens je menstruatie
– een gezonder brein
– minder stemmingswisselingen
– gezonde schildklierwerking
– sterke botten en gewrichten
– een betere weerstand

Erachter komen of je ovuleert

Door zelf je temperatuur consistent te meten – elke dag rond hetzelfde tijdstip van wakker worden – kom je erachter of je ovuleert. Het zegt zelfs iets over de kwaliteit van je ovulatie. Na je eisprong hoor je een stijging van ongeveer 0,25-0,5℃ te meten van je zogeheten basale lichaamstemperatuur. Dat betekent dat bij een aanhoudende stijging die 3 dagen duurt er sprake is van een eisprong. Zonder deze temperatuur stijging weet je zeker dat er géén ovulatie heeft plaatsgevonden. De 2 weken die volgen hoor je een verhoogde temperatuur te houden. Hoe goed je dit volhoudt, zegt bijvoorbeeld veel over of je voldoende progesteron aanmaakt, maar ook de werking van je schildklier. In vergelijking met je progesteron testen via het laboratorium is deze manier van temperaturen zelfs betrouwbaarder!

Geef je progesteron een boost

Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om de productie van je progesteron te stimuleren. Dit is eigenlijk altijd een goed idee. Om te voorkomen dat je klachten krijgt rondom je menstruatie, maar ook omdat je ouder wordt en deze productie dan vanzelf minder wordt.

Ontspanning

Helaas gebruiken progesteron en je stresshormoon, cortisol, dezelfde bouwstoffen. Voor je lichaam gaat de aanmaak van cortisol altijd voor, want dat gaat over overleven. Het aanmaken van je klier en dus ook van progesteron gaat dan ten koste van de stress die je ervaart. Daarom is je lichaam helpen ontspannen zo ontzettend belangrijk. Dit kan nogal een uitdaging zijn als moeder die duizend ballen in de lucht moet houden. Maar met deze tips kom je hopelijk een heel eind:

√ Allereerst, maak dagelijks tijd voor jezelf. Het hoeft geen uren te duren, met een simpele ademhalingsoefening waarin je een paar minuten diep naar je buik ademhaalt, kun je al verschil merken. Daarbij werkt ook een dagelijkse wandeling buiten enorm stress verlagend.

√ Ten tweede, ontbijt. Het ontbreken van hongersignalen in de ochtend is een teken dat je teveel stress ervaart. Daarom is het belangrijk om jezelf te voeden, het hoeft geen grote maaltijd te zijn, maar wen eraan dat je ‘s ochtends eet.

√ Tot slot, hoe kun je de kwaliteit van je slaap verbeteren? Want hoe dieper je slaapt op de momenten dat je kunt slapen, hoe stress weerbaarder je wordt.

Voor moeders die met hoge intensiteit sporten, dit is stressvol voor het lichaam en kan de reden zijn waarom je niet ovuleert.

Extra Vitamine C

Vitamine C heeft een bewezen progesteron verhogend effect. Daarbij zorgt vitamine C ervoor dat een teveel aan je stress hormoon wordt opgeruimd. In je luteale fase – ongeveer 2 weken voor je menstruatie wil je dus meer vitamine C rijke voeding eten. De 5 rijkste bronnen van vitamine C zijn:

1. paprika
2. zwarte bessen (pure zwarte bessensap is een fijne toevoeging)
3. spruitjes
4. peterselie (gebruik dit als bladgroente ipv alleen garnering)
5. boerenkool

Daarbij is Vitamine C heel gevoelig voor warmte dus als je deze voedingsmiddelen opwarmt, kook dan kort of kies ervoor te stomen. Mocht je geen eisprong hebben of je herkent de vervelende menstruatieklachten neem dan een supplement. De bewezen dosis vitamine C met een positief effect op je progesteron is 750mg per dag.

Belangrijke nutriënten

Naast op cyclische wijze meer vitamine C nemen, is het goed om ervoor te zorgen dat je geen tekorten hebt aan andere voedingsstoffen. Daarbij is voldoende zink van belang voor het stimuleren van je ovulatie. Van vrouwen die genoeg vitamine B6 hebben, is het bekend dat hun progesteron niveaus beter zijn. Tenslotte is inname van voldoende magnesium essentieels om je hormonen in balans te krijgen.

Gun jezelf de tijd!

Tot slot, wanneer je aan deze reis begint, wil je jezelf 3 cycli de tijd geven. Soms gaat het een stuk sneller en merk je binnen de kortste keren verbetering, maar gun jezelf deze 90 dagen, voordat je beslist dat het niet werkt. Daarbij zijn je hormonen gevoelig en komen ze soms van ver – zeker wanneer je pas gestopt bent hormonale anticonceptie – waardoor je iets meer geduld nodig hebt. Wanneer je er zelf niet uitkomt, ga dan op zoek naar een goede hormoon therapeut die aan de hand van speeksel of urinetesten je geslachtshormonen onderzoekt en je kan adviseren.